آشنایی با مدارک و دوره‌های تخصصی لینوکس

لینوکس چیست؟

قبل از آن‌که به معرفی مدارک لینوکس بپردازیم، اجازه دهید توضیح کوتاهی در ارتباط با مفهوم توزیع لینوکسی ارائه کنیم. یک توزیع لینوکس به سیستم‌عاملی گفته می‌شود که متشکل از مجموعه‌ای از برنامه‌ها و سرویس‌های کاربردی است. این توزیع‌ها گاهی اوقات شامل برنامه‌ها و قابلیت‌های منحصر به فردی هستند که تنها همراه با آن توزیع ارائه می‌شود. علاوه بر این، برخی توزیع‌ها از سامانه توزیع بسته مخصوص به خود استفاده می‌کنند. وجه اشتراک تمامی توزیع‌های این است که همگی بر مبنای هسته اصلی لینوکس طراحی شده‌اند. بنابراین تمامی توزیع‌ها در هسته‌ها مشترک هستند، اما به لحاظ رابط کاربری، ابزارها، کتابخانه‌ها، مستندات، مدیریت پنجره‌ها، محیط دسکتاپ و سایر قابلیت‌های اضافی تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. لینوکس یک سیستم‌عامل متن‌باز است، به این معنا که می‌توانید کد منبع توزیعی را تهیه کرده، تغییراتی در آن اعمال کنید و توزیعی متناسب با نیازهای کاری خود آماده کنید. علاوه بر این امکان باز توزیع این کد فراهم است، البته به شرطی که سورس‌کد اصلی خود را در اختیار سایر کاربران قرار دهید. نرم‌افزارهای متن‌باز که لینوکس پرچم‌دار آن‌ها به شمار می‌رود، ویژگی‌های شاخصی دارند. ثبات نرم‌افزاری یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها است. نرم‌افزارهای متن‌باز مبتنی بر استانداردهای باز هستند که باعث می‌شود نرم‌افزارها باگ‌های کمتری داشته باشند، زیرا تیمی از توسعه‌دهندگان روی نرم‌افزار کار می‌کنند که ممکن است هر یک تخصص خاصی داشته باشند. مزیت نرم‌افزارهای باز، عدم پدید آمدن مشکل بن‌بست است. نرم‌افزارهای متن‌باز اجازه نمی‌دهند هیچ قفل و بن‌بستی توسط ارائه‌دهنده ایجاد شود. لینوکس به دلیل امنیت و حریم خصوصی قدرتمندی که ارائه می‌کند با استقبال خوبی از سوی کاربران و شرکت‌ها روبرو شده است. با توجه به این‌که امنیت در هسته اصلی سیستم‌عامل لینوکس به بهترین شکل طراحی شده، محافظت از داده‌ها و اطلاعات شخصی به بهترین شکل انجام می‌شود، زیرا مجوزها مانع از آن می‌شوند تا کاربران غیرمجاز به راحتی بتوانند به داده‌هایی دسترسی پیدا کنند که مجوز دسترسی به آ‌ن‌ها را ندارند. به همین دلیل است که گوگل اندروید را بر مبنای لینوکس طراحی کرده است. هر توزیع لینوکس به شکل پیش‌فرض دارای یک دیوارآتش است و هزاران برنامه کاربردی و مکانیزم‌های محافظتی برای تامین امنیت سیستم‌ها در نظر گرفته شده است. نرم‌افزارهای کارآمد و قدرتمندی برای لینوکس ارائه شده‌اند که از آن جمله می‌توان به LibreOffice، موزیلا فایرفاکس GIMP، VLC Media Player، Thunderbird، Evolution و نمونه‌های مشابه اشاره کرد. علاوه بر این نباید از این نکته غافل شویم که قابلیت‌ها و انعطاف‌پذیری زیادی که لینوکس ارائه می‌کند در نهایت مایکروسافت - که قبلا از دشمنان سرسخت نرم‌افزارهای متن باز بود- را متقاعد کرد تا به شکل رسمی از لینوکس و دنیای متن‌باز پشتیبانی کند. علاوه بر این، امروزه بخش عمده‌ای از سرورهای بزرگ جهان میزبان نسخه سرور این توزیع هستند، به‌طوری که سهم بازار سرورهای لینوکسی خیلی بیشتر از سرورهای ویندوزی است. با این توصیف مشاهده می‌کنید افرادی که روی یادگیری دقیق این سیستم‌عامل سرمایه‌گذاری کنند، وقت خود را بیهوده تلف نخواهند کرد. با این مقدمه به سراغ معرفی دوره‌ها و گواهی‌نامه‌های لینوکس می‌رویم. 

گواهینامه بنیاد حرفه‌ای لینوکس چیست؟

گواهینامه بنیاد حرفه‌ای لینوکس (LPIC) سرنام Linux Professional Institute Certification) یک گواهینامه معتبر در ارتباط با لینوکس است که توسط نمایندگان بنیاد حرفه‌ای لینوکس (Linux Professional Institute) در سراسر جهان به متقاضیان اعطا می‌شود. هدف از ارائه این گواهینامه نشان دادن و تأیید صلاحیت متخصصان فناوری اطلاعات در زمینه کار با سیستم‌عامل لینوکس و ابزارهای مرتبط با آن است. این مدرک وابسته به توزیع خاصی نیست و با توجه به استاندارد اصلی لینوکس و سایر استانداردها و قراردادهای مرتبط طراحی شده‌ است. گواهینامه‌های LPIC در چند سطح مختلف قابل دریافت است. 

گواهینامه مدیریت سطح پایین لینوکس (LPIC-1)

گواهینامه مدیریت سطح پایین لینوکس (Junior Level Linux Certification) اولین گواهینامه این سری است که اولین بار آزمون آن در ۱۱ ژانویه ۲۰۰۰ برگزار شد و آخرین بازبینی روی آن در سال ۲۰۰۹ انجام گرفت. برای دریافت این گواهینامه، قبولی در دو آزمون ۱۰۱ و ۱۰۲ مؤسسه LPIC ضروری است.

لازم به توضیح است که آزمون‌های فوق پیش‌نیاز خاصی ندارد. این گواهی‌نامه نشان می‌دهد افراد در زمینه انجام فرآیندهای ساده مرتبط با ترمینال لینوکس، نصب و تنظیم یک ایستگاه کاری و اتصال آن به شبکه محلی یا یک رایانه شخصی به اینترنت دانش کافی دارند. 

LPI Linux Essentials

LPI Linux Essentials مدرک دیگر دنیای لینوکس است که پیش‌نیازی ندارد، اما برای دریافت مدارک عالی‌تر لینوکس ابتدا باید این گواهی‌نامه را دریافت کنید. این گواهی‌نامه تاریخ انقضا ندارد و در صورت گذراندن این دوره، نیازی به دوباره گذراندن این‌دوره نخواهید داشت. آزمون فوق به چند زبان زنده دنیا مثل انگلیسی، آلمان، ایتالیایی و.... برگزار می‌شود. در این دوره دانش‌پژوهان مطالب زیر را یاد می‌گیرند:

• یادگیری مبانی و چگونگی ایجاد برنامه‌های کاربردی متن 
•  یادگیری مفاهیم پایه مرتبط با سخت‌افزار، فرآیندها، برنامه‌ها و مولفه‌های تشکیل‌دهنده سیستم‌عامل لینوکس
• یادگیری چگونگی کار با فایل‌ها و دستورات در سیستم‌عامل لینوکس
•  یادگیری چگونگی ایجاد فایل‌های فشرده و تهیه نسخه پشتیبان 
•  آشنایی با مفهوم امنیت و مکانیزم‌های امنیتی لینوکس، چگونگی پیاده‌سازی مکانیزم‌های امنیت سیستم، ایجاد مجوزها در بخش‌های Public و Private لینوکس
•  چگونگی کار با متن‌های ساده و به‌کارگیری آن‌ها

برای آن‌که بتوانید در آزمون فوق موفق شوید، باید حداقل اطلاعات اولیه در ارتباط با لینوکس و برنامه‌های متن‌باز را داشته باشید. تا حدودی با مولفه‌های سیستم‌عامل لینوکس و اسکریپت‌نویسی در لینوکس آشنا باشید و حداقل اطلاعات اولیه در ارتباط با مدیریت کاربران و مفهوم مجوزها در لینوکس را داشته باشید. به بیان دقیق‌تر،  قبل از حضور در این دوره باید اطلاعات مقدماتی در ارتباط با لینوکس (KPCI-1) را داشته باشید.

 DevOps Tools Engineer

پس از شیوع ویروس کرونا، کسب‌وکارهای مختلف در سراسر جهان در حال گسترش تیم‌ها و بخش‌های فناوری‌اطلاعات هستند و به همین دلیل بخش عمده‌ای از این شرکت‌ها به سراغ جذب افرادی رفته‌اند که دوآپس لینوکس هستند. افرادی که می‌توانند سامانه‌های مدیریتی و نرم‌افزاری یک سازمان را به شکل ساختارمند گسترش دهند. همین موضوع باعث شده تا این شرکت‌ها به سراغ استخدام افرادی باشند که مدرک DevOps Tools Engineer لینوکس را دریافت کرده‌اند. این مدرک نشان می‌دهد که دارنده آن مهارت‌های لازم در زمینه بهبود کیفیت عملکرد بخش‌های توسعه نرم‌افزار و مدیریت سامانه‌های مبتنی بر لینوکس را دارد. مدرک فوق پیش‌نیاز خاصی ندارد و امکان اخذ آن به شیوه مستقیم فراهم است. آزمون این دوره به زبان انگلیسی و به شکل پرسش‌های چهار گزینه‌ای انجام می‌شود و متقاضیان باید در مدت زمان 90 دقیقه به 60 پرسش پاسخ دهند. افرادی که علاقه‌مند به اخذ مدرک فوق هستند باید در زمینه دوآپس در رشته‌های مهندسی و معماری نرم‌افزار، توسعه ماشین‌ها و کانتینرها، نظارت و مدیریت بر پیکربندی‌ سامانه‌ها و فرآیندها، ابزارهای متن‌باز نظیر داکر، پوپت و جنکینز تجربه کافی داشته باشند تا بتوانند با موفقیت این آزمون را پشت سر بگذارند. این مدرک نشان می‌دهد که دارندگان آن در زمینه رایانش ابری و توسعه نرم‌افزاری لینوکس‌محور دانش کافی را دارند. به‌طور کلی، افرادی که مدرک فوق را دریافت می‌کنند مهارت‌های زیر را به دست خواهند آورد:

• ساخت و اجرای کانتینرهای نرم‌افزاری
• خودکارسازی سامانه‌های نرم‌افزاری
• ساخت سامانه‌ها، راه‌اندازی و اجرای آن‌ها در محیط‌های ابری
• نظارت بر عملکرد برنامه‌ها و سامانه‌ها 
• مدیریت و تحلیل داده‌ها و گزارش‌ها 
• اعتبار این گواهی‌نامه پنج سال است. 

LPIC-1: System Administrator

این دوره یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین دوره‌های لینوکس است که تمرکزش بر چگونگی نصب و راه‌اندازی سامانه‌های لینوکسی و تنظیم اولیه شبکه‌ها، نگه‌داری و به‌کارگیری فرامین است. مدرک فوق پیش‌نیازی ندارد و می‌توان به شکل مستقیم در آزمون فوق شرکت کرد. این مدرک به مدت 5 سال اعتبار دارد و آزمون آن به زبان‌های مختلف برگزار می‌شود. داوطلبان پس از پشت سرگذارندن آزمون‌های 101 و 102 مدرک LPIC-1 را دریافت می‌کنند. مدرک فوق نشان می‌دهد که افراد تخصص‌های زیر را دارند:

• درک معماری سامانه‌های لینوکسی
• چگونگی نصب و نگه‌‌داری یک ایستگاه لینوکسی که شامل X11 و تنظیم آن به عنوان یک کلاینت شبکه است. 
• چگونگی کار با دستورات لینوکس که شامل GNU و دستورات یونیکس است.
• مدیریت مکانیزم‌های امنیتی لینوکس
• انجام عملیات پشتیبانی و نگه‌داری از سامانه‌ها

همان‌گونه که اشاره شد، برای دریافت این مدرک باید آزمون‌های 101 و 102 با موفقیت پشت سر گذاشته شوند. آزمون 101 شامل مهندسی سامانه، نصب بسته‌های لینوکس، GNU و فرامین لینوکس و فایل‌های سیستمی لینوکس است. آزمون 102 شامل مدیریت داده‌ها، رابط کاربری و دسکتاپ، عملیات مدیریتی، خدمات مهم سیستمی، امنیت و اصول شبکه می‌شود. 

مدیریت سطح پیشرفته لینوکس LPCI-2 : Linux Engineer

LPCI-2 دوره بعد از LPCI است. در این دوره، دانش‌پژوهان قادر به مدیریت شبکه‌های کوچک و متوسط هستند. پیش‌نیاز مدرک فوق LPCI1 است. اعتبار این مدرک 5 ساله است و به سه زبان انگلیسی، ژاپنی و آلمانی برگزار می‌شود. برای دریافت گواهینامه مؤسسه تخصصی لینوکس سطح دو، واجدین شرایط باید دو آزمون ۲۰۱ و ۲۰۲ را با موفقیت پشت سر گذاشته باشند. برای دریافت مدرک فوق باید در ارتباط با مهارت‌های زیر اطلاعات کافی داشته باشید:

سرفصل‌های آزمون ۲۰۱ شامل برنامه‌ریزی ظرفیت (Capacity Planning)، هسته لینوکس (شخصی‌سازی و کامپایل مجدد)، روند بوت سیستم و پیکربندی بوت‌لودر، آشنایی با فایل سیستم‌ها و سرویس Udev، مدیریت پیشرفته تجهیزات ذخیره‌سازی، پیکربندی و عیب‌یابی شبکه، نگهداری و پشتیبانی سیستم، اجرای حرفه‌ای مدیریت و نگه‌داری سامانه‌ها همراه با Linux Kernel و System Startup، اجرای حرفه‌ای مدیریت و مسدود کردن حافظه و فایل‌های سیستم همراه با راه‌اندازی و مدیریت شبکه و پیاده‌سازی مکانیزم‌های امنیتی نظیر دیوارآتش و شبکه خصوصی مجازی می‌شود. سرفصل‌های آزمون ۲۰۲: شامل نصب، راه‌اندازی و پیکربندی خدمات مهم شبکه مانند سامانه نام دامنه پیکربندی، سرویس‌های تحت وب، اشتراک‌گذاری فایل در شبکه، SAMBA و NFS، پیکربندی Mail Server، مدیریت کلاینت در شبکه و امنیت سیستم است. 

سوالات آزمون 201 در ارتباط با کرنل لینوکس، برنامه‌ریزی ظرفیت، استارت‌آپ سیستم، تنظیمات شبکه و نگه‌داری از سیستم است. آزمون 202 شامل دامنه سرور، خدمات وب، اشتراک‌گذاری فایل، مدیریت کلاینت‌های شبکه، خدمات ایمیل و امنیت سیستم است. 

این مدرک نشان می‌دهد که متخصصان در زمینه مدیریت ایستگاه‌های کوچک تا متوسط که دارای سرورهای لینوکس و مایکروسافت هستند و مشاوره به مدیران رده بالای سازمان دانش کافی دارند. شکل زیر، نمونه‌ای از یک آگهی استخدام کارشناس لینوکس را نشان می‌دهد که باید مدارک LPIC1 و LPIC2 را داشته باشد. 

LPCI-3

 گواهینامه LPIC-3 نشان‌دهنده سطح بالایی از مهارت‌ها و توصیف‌کننده یک متخصص حرفه‌ای لینوکس است. این مدرک بیان‌گر تخصص‌هایی در ارتباط با محیط‌های ترکیبی، امنیت، قابلیت دسترسی بالا و مجازی سازی، وب و اینترانت است.  LPCI-3 پیشرفته‌ترین مدرک لینوکس است که اجازه می‌دهد داوطلبان با خیال آسوده برای آگهی‌های شغلی منتشر شده توسط صنایع و سازمان‌ها رزومه ارسال کنند. این مدرک دارای سه نوع آزمون خاص است که متقاضیان می‌توانند گزینه مدنظر خود را انتخاب کنند. این سه آزمون به شرح زیر هستند:

LPCI-3 300: Mixed Environment

مدرک فوق نشان می‌دهد که داوطلبان توانایی مدیریت سامانه‌های لینوکسی در مقیاس سازمانی و محیط‌های ترکیبی را دارند. برای دریافت مدرک فوق، ابتدا باید مدرک LPCI-2 اخذ شود و آزمون 300 با موفقیت پشت سر گذاشته شده باشد. اعتبار مدرک فوق 5 ساله است و به زبان‌های انگلیسی و ژاپنی برگزار می‌شود. از مباحثی که این آزمون روی آن متمرکز است باید به تنظیمات OpenLDAP، مباحث زیربنایی Smba، تنظیمات اشتراک‌گذاری Smba، مدیریت کاربر و گروه Samba، ادغام دامنه Samba، خدمات Samba، کار با لینوکس و کلاینت‌های ویندوزی اشاره کرد. 

LPCI-3 303: Security

همان‌گونه که اشاره شد، LPCI-300 از سه بخش تشکیل شده که متقاضیان می‌توانند گزینه مدنظر خود را انتخاب کنند. LPCI-3 303 تمرکزش بر امنیت لینوکس است و مباحث مرتبط با امنیت در فضای لینوکس را آموزش می‌دهد. برای دریافت مدرک فوق ابتدا باید مدرک LPCI-2 را دریافت کرده باشید. این مدرک نیز اعتبار 5 ساله دارد و آزمون‌های آن به زبان‌های انگلیسی و ژاپنی برگزار می‌شود. از مباحث مهمی که باید در آزمون 303 اطلاعات کاملی در مورد آن‌ها داشته باشید باید به رمزنگاری، کنترل دسترسی، امنیت برنامه‌ها، امنیت شبکه و امنیت پیاده‌سازی شبکه‌ها اشاره کرد. 

LPCI-3 304: Virtualization and High Availability

گزینه سوم LPIC-3 در ارتباط با مجازی‌سازی است و مناسب افراد مسلط به مباحث مجازی‌سازی است. پیش‌نیاز مدرک فوق نیز LPIC-2 است. اعتبار این مدرک 5 ساله است و به زبان‌های انگلیسی و ژاپنی برگزار می‌شود. آزمون 304 روی مباحثی نظیر مجازی‌سازی، مدیریت خوشه‌ها با دسترسی بالا، ذخیره‌سازی خوشه‌ها با دسترسی بالا و مباحث دیگر متمرکز است. 

کلام آخر

مدارک لینوکس تنوع زیادی دارند، بر همین اساس علاقه‌مندان باید متناسب با نیاز کاری و علاقه خود به سراغ دریافت هر مدرک بروند. با این‌حال، بنیاد LPIC در گزارشی به این نکته اشاره دارد که دارندگان مدارک لینوکس تا 25 درصد بیشتر از افراد شاغل در دنیای لینوکس که فاقد مدارک تخصصی هستند دستمزد دریافت می‌کنند. بنابراین اگر به دنبال ارتقای شغلی و افزایش حقوق هستید، ایده بدی نیست روی دریافت مدارک لینوکس سرمایه‌گذاری کنید